Nghĩa Trang Liệt Sỹ Trường Sơn

Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn nằm trên một vùng đồi núi rộng lớn phía tây huyện Gio Linh, sát trục đường 15, thuộc vào địa phận xã Vĩnh Tường cách trung tâm tỉnh lỵ (thị xã Đông Hà) khoảng 30 km về phía tây bắc.

Thắng lợi cuộc khán chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc ta đã khẳng định vai trò như là một nhân tố quan trọng hàng đầu của tuyến đường vận tải chiến lược “559” (đường Trường Sơn) chính nó cũng là nơi ghi dấu những kì tích, những huyền thoại và cả sự hy sinh mất mát không dễ gì so sánh nổi của hàng ngàn chiến sĩ quân giải phóng trong cuộc trường chinh vĩ đại gần 20 năm.

Sau ngày đất nước thống nhất, trung ương Đảng và bộ quốc phòng đã phê chuẩn dự án xây dựng nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn tại địa bàn tỉnh Quảng Trị nhằm tưởng  niệm những người đã ngã xuống trên tuyến đường này. Nghĩa trang được khởi công xây dựng vào ngày 24 – 10 -1975 và hoàn thành 10-4-1977. Chỉ huy xây dựng là  Bộ Tư Lệnh đoàn 559 với sự tham gia của 40 đơn vị bộ đội chủ lực và địa phương. Ngoài ra còn có tổ công nhân chuyên khắc chữ vào bia đá của Hòa Hải – Hòa Vang- Quảng Nam – Đà Nẵng.

Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn là nơi quy tụ 10.333 phần mộ của các liệt sĩ. Có tổng diện tích 140.000m ² , diện tích đất mộ 23.000m² , khu tượng đà liệt sĩ 7.000², khu trồng cây xanh 60.000m², khu hồ cảnh 35.000m², mạng đường ô tô rải nhựa trong nghĩa trang 15.000m². Phần mộ được chia làm 10 khu vưc liên hoàn theo từng địa phương.

Khu 1: Mộ cán bộ cao cấp và anh hùng quân đội: 12 mộ (trong đó có 7 anh hùng quân đội).

Khu 2: Hà Nội – Bình Trị Thiên và các tỉnh phía Nam: 836 mộ

Khu 4: Hải Hưng, Thái Bình, Hà Bắc: 1479 mộ.

Khu 5: Nghệ Tĩnh, Thanh Hóa: 2110 mộ.

Khu 6: Bắc Thái 778 mộ

Khu 7: Quảng Ninh, Vĩnh Phú: 546 mộ.

Khu 8: Hải Phòng, Cao Bằng: 1250 mộ.

Khu 9: Hoàng Liên Sơn, Hà Tuyên: 1099 mộ.

Khu 10: Các chiến sĩ vô danh: 69 mộ.

Tại nghĩa trang có 16 cán bộ, nhân viên thường xuyên chăm lo việc coi sóc, tu bổ và tiếp đón các gia đình liệt sĩ, các đoàn khách trong và ngoài nước đến viếng thăm.

Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn là nơi an nghỉ đời đời của các chiến sĩ đã hy sinh trên đường Hồ Chí Minh trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước. Đây là một công trình “đền ơn đáp nghĩa” đồ sộ nhất, quy mô nhất và có tính nghệ thuật cao, thể hiện lòng thương nhớ sâu sắc, niềm biết ơn và sự tôn vinh thành kính của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta đối với những người con yêu quý đã không tiếc máu xương cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng của Tổ quốc Việt Nam anh hùng.

Tháng 10 – 1975 và tháng 5 – 1994 binh đoàn 12 (bộ đội Trường Sơn) mà trực tiếp là xí nghiệp X334 đã tiến hành hai đợt tôn tạo nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn bao gồm: Cổng vào nghĩa trang, hệ thống đường và tường bao quanh, mô hình Sở chỉ huy, hệ thống thoát nước, điện nội bộ và trồng cây cảnh xung quanh nghĩa trang...