Quảng Trị có nhiều sản phẩm du lịch độc đáo, nhiều danh thắng đẹp nổi tiếng và có những địa danh mang dấu ấn về quá khứ của chiến tranh như: sông Thạch Hãn, sông Bến Hải, cầu Hiền Lương, hàng rào điện tử McNamara, địa đạo Vịnh Mốc, Sân bay Tà Cơn, Căn cứ Làng Vây, nghĩa trang Trường Sơn, căn cứ Cồn Tiên, Dốc Miếu, đường mòn Hồ Chí Minh, Đảo Cồn Cỏ ... Những di tích lịch sử này đã trở thành “thương hiệu” du lịch củaQuảng Trị. Nằm giữa “khúc ruột miền Trung” - nơi có mật độ khá dày đặc các di sản thế giới, người Quảng Trị vẫn có thể tự hào với một “vỉa” du lịch khá nổi tiếng, lại rất đặc biệt vì không thể tìm thấy ở bất kỳ một tour nào khác trong cả nước: Du lịch vùng phi quân sự DMZ (Demilitarized Zone).
DMZ xuất phát từ thành phố Đông Hà, xe đưa quý khách lên phía Tây Quảng Trị theo đường 9 - con đường lịch sử từng được người Mỹ chọn làm vị trí trọng yếu trong suốt cuộc chiến tranh. Tiếp tục vượt qua ngã ba Đakrông, người ta gặp một thực thể của đường Trường Sơn huyền thoại ở km 48, bạn sẽ đến căn cứ Khe Sanh. Đến đây các bạn sẽ được nghe kể về 170 ngày đêm giao tranh ác liệt giữa ta và Mỹ, đánh dấu chiến thắng của Quân giải phóng trong cuộc chiến dữ dội này.
Trên đường đi du khách có thể ghé thăm di tích sân bay Tà Cơn – Khe Sanh.Đâymột trọng điểm của DMZtour, cũng là một địa chỉ mà các Cựu chiến binh Mỹ rất muốn tìm đến.Sân bay Tà Cơn là tên gọi để chỉ một cụm cứ điểm quân sự chiến lược của quân đội Mỹ trong những năm 1966-1968. Cùng với di tích sân bay Tà Cơn, Nhà tù Lao Bảo – đây cũng đang là một điểm di tích thu hút ngày càng đông du khách đến tham quan trong tuyến du lịch DMZ. Đến với Di tích Nhà tù Lao Bảo, qua những chứng tích còn lưu giữ và tôn tạo lại cho ta thấy rõ tội ác mà chính quyền thực dân Pháp đã từng gieo rắc lên đất nước ta. Và ở đây có Khu Thương Mại Lao Bảo nổi tiếng với các mặt hàng miễn thuế nhập khẩu từ Lào, Thái Lan. Sau đó quý khách ăn trưa tại Lao Bảo.
Buổi chiều quay trở về theo đường Hồ Chí Minh du khách sẽ đến Cồn Tiên và tiếp tục theo Quốc lộ 1A đi về phía Bắc sẽ gặp Dốc Miếu, căn cứ tiền tiêu quan trọng của Mỹ - ngụy, được coi là “mắt thần” của hàng rào điện tửMc Namara.
Từ Cồn Tiên đi tiếp theo đường Võ Xá - Bến Tắt 8km, du khách có thể viếng thăm Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn - một nghĩa trang liệt sĩ lớn nhất nước với hơn 10.333 ngôi mộ của các bộ đội chiến sĩ đã ngã xuống trong cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước. Từ đây theo Quốc lộ 1A hướng ra phía Bắc là vị trí của vĩ tuyến 17, du khách sẽ được dừng chân bên cầu Hiền Lương, sông Bến Hải - đường phân cách đau thương, phẫn nộ và đầy hoài vọng của người dân hai miền trong chiến tranh. Sau Hiệp định Genève năm 1954, nước Việt Nam tạm thời chia làm hai miền, ranh giới là sông Bến Hải. Tính từ bờ sông, 5km hai bên bờ Bắc - Nam được quy định là khu phi quân sự - DMZ.
Sau ngày hai bờ Bến Hải nối lại, cầu Hiền Lương trở thành điểm dừng chân đầu tiên trên hành trình DMZ. Cây cầu sắt lịch sử oằn mình mang cả câu chuyện dài nỗi đau chia cắt và khát vọng thống nhất đất nước đã được phục chế nguyên dáng cầu năm 1952-1967 và là trung tâm cho khu du lịch DMZ - đôi bờ Bến Hải. Cầu Hiền Lương do công trình Pháp xây dựng năm 1950. Cầu có 7 nhịp, dài 178m, chia làm hai phần, mỗi bên dài 89m. Bờ Bắc gồm 450 tấm ván mặt cầu, bờ Nam 444 tấm" .
Rời Hiền Lương, tiếp tục theo Quốc lộ 1A ra địa phận Vĩnh Linh, đến xã Vĩnh Thạch, người ta sẽ được chiêm ngưỡng một kỳ tích lịch sử: Địa đạo Vịnh Mốc - điểm thu hút người nước ngoài mạnh nhất, gây ấn tượng nhất củaDMZ tour hiện nay. Hệ thống đường hầm có tổng chiều dài gần 2034m, chiều cao từ 0,6 - 0,8m, rộng 0,9m chia thành ba tầng với tầng sâu nhất trên 23m, như là một công trình độc đáo mang màu sắc huyền thoại của chiến tranh nhân dân ở Việt Nam.
Chiến tranh đã lùi xa, để lại một công trình mà như lời một du khách nước ngoài "mỗi chúng tôi khi bước xuống đều phải khom lưng trước kỳ tích của các bạn". Hiện nay, địa đạo Vịnh Mốc là điểm thu hút du khách đông nhất trong tuyến du lịch nổi tiếng và độc đáo này. Chiều tối ghé thăm làng Tùng Luật được mệnh danh là làng nghệ sỹ thưởng thức chương trình văn nghệ gồm các bài hát dân ca nỗi tiếng và đặc biệt là xem tiét mục múa chèo cạn: "Hò đưa linh" do các nghệ sĩ của làng biểu diễn.
Từ đây, chúng ta có thể đến nghỉ ngơi tại Cửa Tùng, một bãi biển đẹp từng được người Pháp mệnh danh là “Nữ hoàng của các bãi biển”. Còn nếu không, quay trở lại Thành phố Đông Hà nghỉ lại và sáng mai lại tiếp tục lộ trình đi tiếp vào Nam theo đường 1A để đến một địa danh nổi tiếng khác: Thành cổ Quảng Trị. Dù thành cổ Quảng Trị không nằm trong DMZ nhưng bạn cũng không nên bỏ qua nơi này. Thị xã Quảng Trị là mãnh đất đã từng chịu sự khốc liệt của chiến tranh. Di tích còn lại là các cổng thành đổ nát và ngôi trường Bồ Đề nham nhở vết đạn gần đó. Ngày nay, một khuôn viên rộng với tượng đài hình bát cơm úp có 81 bậc lên xuống tượng trưng cho 81 ngày đêm bảo vệ Cổ Thành được xây dựng trong khu vực này. Dòng sông Thạch Hãn cùng với Thành Cổ Quảng Trị là những nghĩa trang không có nấm mồ. Và hiện nay, cứ vào các đêm 14 âm lịch thàng tháng trong năm, trên dòng sông Thạch Hãn diễn ra Lễ hội “ Đêm Hoa đăng” nhằm tưởng niệm, tri ân đồng bào, các anh hùng liệt sỹ đã hy sinh trong cuộc chiến 81 ngày đêm mùa hè đỏ lửa năm 1972 tại Thành Cổ Quảng Trị. Đây là một hoạt động tri ân đầy tình nghĩa, nhằm tôn vinh và ghi nhớ công ơn của những người đã ngã xuống cho độc lập, tự do hôm nay, thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, đền ơn đáp nghĩa, là trách nhiệm của những thế hệ hôm nay đối với các thế hệ cha ông đi trước. Lễ hội Đêm Hoa đăng đáp ứng được mong muốn của đồng bào, gia đình liệt sỹ, đồng đội và du khách có dịp thể hiện tấm lòng thành kính của mình trước vong linh các anh hùng đã ngã xuống vì sự nghiệp vệ quốc thiêng liêng và hào hùng của dân tộc và đây cũng là một Lễ hội mang nét đặc trưng riêng của thị xã Quảng Trị.
Nói chung những sản phẩm du lịch của Quảng Trị hầu như được tạo nên bằng máu xương của cuộc chiến tranh - điều làm nên sự khác biệt rõ rệt so với sản phẩm du lịch ở các địa phương, vùng miền khác. Bởi thế, ở Quảng Trị có tour du lịch nổi tiếng không nơi nào có được đó là tour DMZ - viết tắt từ tiếng Anh Demilitarised Zone (khu phi quân sự) - ngày nay là vùng du lịch được ưu tiên hàng đầu với khách ngoại quốc khi đến miền Trung.
Trong những tour du lịch hoài niệm đến Quảng Trị thăm chiến trường xưa, các cựu chiến binh của Mỹ đã thực sự bị gây ấn tượng mạnh vì những địa điểm nơi đây. Một số người đã bày tỏ tình cảm của mình về vùng đất và tour du lịch này. Một số giới chức chiến quyền khi tham gia vào tour du lịch này cũng đánh giá cao và cho rằng đây là một loại hình du lịch mới mẻ, hấp dẫn và là cầu nối giữa hiện tại và quá khứ.
DMZ thực sự là một tour du lịch văn hoá - lịch sử hết sức thú vị, mang ý nghĩa về nguồn rất rõ ràng, đầy tính giáo dục truyền thống. Theo chúng tôi, nếu có dịp vào miền Trung, xin đừng bỏ qua tour du lịch độc đáo này./.
Tác giả bài viết: Nguyễn Thị Duyên
